سوند ادراری چیست؟
سوند ادراری یا کاتتر ادراری لوله ای توخالی و انعطاف پذیر است که ادرار را از مثانه جمع آوری میکند و به کیسه تخلیه منتهی میشود.
موارد استفاده از سوند ادراری:
- بی اختیاری ادراری
- احتباس ادراری
- مسدود شدن جریان ادرار به دلیل سنگ مثانه یا سنگ کلیه
- خارج کردن خون و لخته ها از مثانه در بیمارانی که خونریزی از مثانه دارند
- بزرگ شدن غده پروستات
- جراحی روی غده پروستات
- جراحی در ناحیه تناسلی و یا شکستگی لگن
- آسیب به اعصاب مثانه
- آسیب نخاعی
- وضعیتی که عملکرد ذهنی را مختل میکند مانند زوال عقلی
- اندازه گیری دقیق حجم ادرار
- اندازه گیری حجم ادرار باقی مانده پس از ادرار کردن
- گرفتن نمونه ادرار استریل جهت کشت ادرار و برسی میزان آلودگی ادرار به میکروب ها
انواع کاتتر های ادراری:
- کاتتر ساکن
- کاتتر خارجی
- کاتتر کوتاه مدت
کاتتر ساکن( کاتتر مجرای ادرار یا سوپراپوبیک)
یک کاتتر ساکن ادراری است که در مثانه قرار میگیرد . ممکن است به عنوان کاتتر فولی نیز شناخته شود. این نوع میتواتد برای مدت زمان طولانی و کوتاه مفید باشد. یک پرستار معولا یک کاتتر ساکن را از طریق مجرای ادرار وارد مثانه میکند.گاهی اوقات آنها کاتتر را از طریق یک سوراخ کوچک در شکم وارد مثانه میکنند این نوع به عنوان کاتتر سوپراپوبیک شناخته میشود.
کاتتر خارجی( کاتتر کاندوم)
کاتتر کاندوم در خارج از بدن قرار میگیرد. این نوع برای مردان و آن دسته ک مشکل احتباس ادراری ندارند اما دارای ناتوانی های عملکردی یا ذهنی جدی مانند زوال عقل هستند کاربرد دارد.
دستگاهی که شبیه کاندوم است سر آلت تناسلی را میپوشاند، سپس یک لوله از دستگاه کاندوم به یک کیسه زهکشی هدایت میشود. این کاتترها معمولا راحتتر هستند و خطر عفونت کمتری نسبت به نوع ساکن دارند. کاتترهای کاندوم معمولا نیاز به تعویض روزانه دارند.
کاتتر کوتاه مدت ( نلاتون )
در برخی موارد ممکن است فقط برای مدت کوتاهی پس از جراحی تا زمانی که مثانه خالی شود نیاز به کاتتر باشد.پس از تخلیه مثانه خارج کردن کاتر کوتاه مدت ضروری است.
محل ثابت کردن کاتتر باید یک روز در میان جابجا شود( داخل ران برا زنان و بالای ران یا شکم برای مردان) و به طور مطمئن با چسب محکم شود تا از کشیده شدن تصادفی آن پیشگیری شود.
علایم هشدار دهنده:
- مهمترین عارضه سوند ادراری عفونت ادراری میباشد که بصورت تب ، لرز، ادرار کدر، سوزش مجاری ادراری یا تناسلی ، درد کمر یا پهلو ، کاهش اشتها ، بوی بد ادرار ، کاهش انرژی بروز میکند.
- نشت از اطراف محل کاتتر
- درد و تورم مثانه
- ایجاد شکاف در سوند
- فقدان برون ده ادراری بیش از 4 ساعت
- دیدن خون در کیسه ادراری
نکات لازم هنگام استفاده از سوند ادراری:
- جهت جلوگیری از عفونت مایعات فراوان بنوشید.
- جهت پیشگیری از آلودگی از جدا کردن لوله از کیسه ادرار خودداری فرمایید.
- به منظور کاهش خطر عفونت کیسه ادرار را هر 8 ساعت یک بار تخلیه نمایید.
- جهت پیشگیری از برگشت ادرار و احتمال عفونت کیسه ادرار را پایین تر از سطح مثانه خود حفظ کنید . هرگز کیسه ادرار را روی شکم خود قرار ندهید.
- از کشیدن یا جدا کردن سوند ادراری خودداری نمایید زیرا باعث خونریزی یا ضربه به مجرا میگردد.
- اطراف سوند فولی برای جلوگیری از عفونت ادراری باید حداقل روزی یک بار با صابون بدون بو و آ ب شستشو داده شود و بلافاصله خشک شود.
- مصرف کافئین و الکل باید به حداقل برسد.
- آب آلو به پیشگیری از عفونت دستگاه ادراری کمک میکند.
طریقه شستشو سوند ادراری(اریگیشن):
وجود کریستال های ادراری یا لخته خون ممکن است باعث مسدود شدن لوله ادراری شود که در این صورت باید مسیر لوله شستشو داده شود تا باعث احتباس ادراری نشود؛ به این صورت که با سرنگ مخصوص گاواژ مقداری آب مقطر یا سرم مخصوص شستشو کشیده سپس کیسه ادرار را از سوند ادراری جدا کرده و سرنگ را جایگذاری کنید و محتوای آن را به داخل سوند ادراری خالی کنید و سپس سرنگ را خارج کنید و مجددا کیسه ادرار را وصل کنید تا آب وارد شده خارج شود؛ این کار را میتوانید دو الی سه بار تکرار کنید تا زمانیکه مطمئن شوید مسیر سوند ادراری کاملا باز شده است و ادرار به راحتی از مثانه خارج میشود.
