ABG يكي از تست هاى تشخيصي جهت بررسي تعادل اسيد و باز، اكسيژناسيون خون شرياني، تبادل گازى و تهويه آلوئولي مي باشد.در ABG معمولا پارامتر هاى زير بررسي مي شود.

PH : بيانگر قدرت و غلظت يون هيدروژن است. هر چه غلظت يون ⁺H زياد شود، ميزان اسيديته خون بيشتر شده و PH كمتر می شود. هنگامي كه غلظت يون ⁺H كمتر شود ، خون بازى شده و PH بالا مي رود. از روى PH اختلالات اسيد و باز ( اسيدوز و آلكالوز) تشخيص داده مي شود. مقدار طبيعي خون شرياني 7.45 – 7.35 مي باشد. اسيدوز حالتي است  كه PH خون شرياني كمتر از 7.35 و آلكالوز حالتي است كه PH خون شرياني بيشتر از 7.45 باشد.

 

PaO2 چیست؟

PaO2 فشار سهمي اكسيژن شرياني است و نشانگر درجه اكسيژناسيون خون شرياني مي باشد. ميزان طبيعي آن برابر mmHg  ١٠٠-٨٠ است. اگر از mmHg ٨٠ كمتر شود فرد مبتلا به هيپوكسي خفيف ، اگر از mmHg ٦٠ كمتر شود، فرد مبتلا به هيپوكسي متوسط ، و اگر از  mmHg ٤٠ كمتر شود فرد مبتلا به هيپوكسي شديد است.

 

بايد توجه داشت كه در افراد بالاى ٦٠ سال، ميزان PaO2 طبيعي كمتر از mmHg  ٨٠ مي باشد. در اين افراد به ازاء هر سال سن بالاى60 سال ، 1mmHg از  80mmHg  كم  شده و به اين ترتيب ميزان  طبيعي PaO2 در افراد بالاى 60 سال بدست مي آيد.

مثلا در يك فرد 80 ساله PaO2 طبيعي مورد انتظار، حدود  60mmHg  مي باشد.

 

PaCO2 چیست؟

PaCO2  فشار سهمي CO2 خون شرياني است كه معيارى جهت بررسي كفايت تهويه آلوئولي مي باشد. ميزان نرمال PaCO2  برابر 35 تا 45 mmHg  است. اگر از  35mmHg كمتر شود فرد مبتلا به آلكالوز تنفسي مي شود و اگر از 45mmHg بيشتر شود فرد مبتلا به اسيدوز تنفسي مي گردد. عواملي مانند هيجان، درد و اضطراب باعث افزايش تنفس و هيپرونتيلاسيون شده، و سبب دفع مقادير زيادى CO2 از بدن و ايجاد آلكالوز تنفسي مي شوند. مصرف داروهاى مخدر و آرام بخش يا داروهاى بيهوشي باعث كاهش تنفس يا هيپوونتيلاسيون مي شود كه خود منجر به احتباس CO2 در بدن و ايجاد اسيدوز تنفسي مي شود. 

 

 O₂Sat چیست؟

O₂Sat: درصد اشباع هموگلوبين با اكسيژن را نشان مي دهد. حد طبيعي در حدود 99-96 درصد است. O₂Sat در ارتباط مستقيم با₂ PaCO است . اگر PaCO2 كمتر از 50mmHg  شود  O₂Sat با سرعت خيلي زياد كاهش ميابد. 

 

^–HCO3 چیست؟

^–HCO3 : بيانگر ميزان يون بيكربنات در خون است . ميزان طبيعي برابر با meq/Lit 22-26 مي باشد .افزايش ^–HCO3  بيانگر آلكالوز متابوليك و كاهش آن بيانگر اسيدوز متابوليك است. 

 

BE چیست؟

Base Excess) BE) : افزايش يا كاهش سطح بافرى است. BE روش ديگرى براى توصيف وضعيت متابوليك بجاى ^–HCO3 بوده كه دقيق تر از ^–HCO3 براى بررسي وضعيت متابوليك مي باشد. ميزان نرمال آن  meq/Lit(2+ تا 2-) مي باشد. اگر از ٢+ بالاتر باشد نشانه آلكالوز متابوليك، و اگر از ٢- پايين تر باشد، نشانه اسيدوز متابوليك است. 

 

 Total BB چیست؟

Total Buffer Base) Total BB) : مجموع غلظت هاى همه آنيون هاى بافرى (^–HCO3، فسفات، پروتئين و هموگلوبين) در خون مي باشد. در موارد آلكالوز متابوليك ميزان آن افزايش يافته و در اسيدوز متابوليك ميزان آن كاهش مي يابد. ميزان نرمال آن ٤٤mmol/Lit-٤٠ است. رابطه ساده اى بين Total BB و BE وجود دارد، بدين صورت كه با جمع كردن ميزان  BE با عدد 42 ، به ميزان Total BB مي رسيم .

Total BB = BE + 42

O₂ Cont: ظرفيت حمل ₂O بوسيله 100 سي سي خون مي باشد. مقدار نرمال آن ml15-21 است. 

 

تفسير ABG :

 چهار گام جهت تفسير ABG بايد طي شود كه به ترتيب زير است :

مرحله اول : بررسي وضعيت هيپوكسمي : چون هيپوكسمي بسيار خطرناك است بايد در مرحله اول بررسي شود. بهترين پارامتر جهت بررسي وضعيت هيپوكسمي ₂PaO مي باشد . 

مرحله دوم : بررسي وضعيت تهويه آلوئولي : بهترين وضعيت جهت بررسي وضعيت تهويه آلوئولي PaCO2 مي باشد. كاهش تهويه آلوئولي و يا نارسايي تهويه، زماني مشخص مي شود كه PaCO2 بيش از 50mmHg  باشد. افزايش تهويه آلوئولي همراه با PaCO2 كمتر از 30mmHg  در نتيجه تنفس بيش از حد است.

مرحله سوم : بررسي تعادل اسيد و باز : ارزشيابي اين مرحله در ارتباط با PH و يا تعادل اسيد و باز است. در تفسير اختلالات اسيد و باز معمولا چهار  اختلال خواهيم داشت كه شامل : اسيدوز تنفسي، آلكالوز تنفسي، اسيدوز متابوليك و آلكالوز متابوليك است. در تفسير ABG براى تشخيص اختلالات فوق توجه به نكات كليدى زير ضرورى است.

• • در فاز جبراني كامل اسيدوز و آلكالوز ، اختلال اوليه ( فاز حاد ) اصلاح شده است،  لذا تغييرات اصلاحي در PaCO2 يا   ^–HCO3 همراه با برگشت PH به محدوده نرمال ديده مي شود.  

اين تغييرات در جدول زير به طور كامل نشان داده شده است.

پارامتر	اسيدوز تنفسي			اسيدوز متابوليك
	فاز حاد	فاز          جبران نسبي	فاز          جبران كامل	فاز حاد	فاز          جبران نسبي	فاز          جبران كامل
PH	كاهش	كاهش	نرمال	كاهش	كاهش	نرمال
PaCO2	افزايش	افزايش	افزايش	نرمال	كاهش	كاهش
HCO3–	نرمال	افزايش	افزايش	كاهش	كاهش	كاهش

پارامتر		الكالوز تنفسي		الكالوز متابوليك
	فاز حاد	فاز           جبران نسبي	فاز           جبران كامل	فاز حاد	فاز           جبران نسبي	فاز           جبران كامل
PH	افزايش	افزايش	نرمال	افزايش	افزايش	نرمال
PaCO2	كاهش	كاهش	كاهش	نرمال	افزايش	افزايش
HCO3–	نرمال	كاهش	كاهش	افزايش	افزايش	افزايش

مرحله چهارم : بررسي وضعيت اكسيژن رساني به بافت ها : بوسيله O₂Sat  ،PaO2 و  O₂ Cont بررسي مي شود.  

 

قوانين طلايي جهت تفسير ABG 

 جهت افتراق بين يك اختلال ساده از مركب ،Sladen  قوانين طلايي زير را ارائه داده است.

قانون طلايي اول : در صورت وجود يك اختلال ساده اسيدوز تنفسي ، تغيير در ₂ PaCO  به ميزان mmHg ١٠ سبب تغيير در PH به ميزان ٨٠/٠ مي شود. براى استفاده از اين قانون ابتدا اختلاف بين ميزان PH بيمار با حد نرمال يعني (٤/٧) را محاسبه مي كنيم. با استفاده از فرمول بالا، PH مورد انتظار را محاسبه كرده و با PH ثبت شده در برگه آزمايش مقايسه مي كنيم . اگر اين دو مقدار مساوى بود تنها يك اختلال ساده تنفسي داريم و اگر يكسان نبود يك اختلال متابوليك نيز( اختلال از نوع MIX) وجود دارد.

 

 

قانون طلايي دو : در صورت وجود اسيدوز متابوليك ، كمبود باز (BD ) را مي توان بوسيله قانون طلايي دو محاسبه كرد. براى

محاسبه كمبود باز (BD ) بايد توجه داشت كه تغيير در PH به ميزان 0.15 منجر به تغيير در ميزان باز به مقدار mEq/Lit

١٠خواهد شد.

 

 

قانون طلايي سوم : در صورت وجود كمبود باز، دوز بيكربنات مورد نياز از طريق فرمول زير محاسبه مي گردد:

وزن بدن (kg) × كمبود باز (BD)  = دوز بيكربنات مورد نياز

 ٤                                                               

با توجه به اينكه وزن بيمار ٦٠ كيلو گرم بود ، دوز بيكربنات مورد نياز براى اين بيمار به شرح زير مي باشد:

٤ × ٦٠

 = ٦٠ mEq

٤

نصف دوز محاسبه شده بيكربنات ابتدا داده مي شود و نصف دوز ٢٠ دقيقه بعد.

نكته : ممكن است بر اساس شرايط بيمار و يا ساير شرايط ميزان دوز مورد نياز تغيير كند و ميزان نهايي دوز تزريقي بر اساس

دستور پزشك مي باشد.