بیماری التهابی روده به گروهی از بیماری ها گفته می شود که سبب التهاب جدار روده بزرگ و روده باریک می گردند.شایعترین بیماری های التهابی روده شامل کولیت اولسراتیو و کرون می باشد.
کولیت اولسراتیو
یک از بیماری های التهابی روده است که باعث ایجاد التهاب و زخم در داخلی ترین پوشش روده بزرگ (کولون) و رکتوم (آخرین بخش از روده بزرگ) می شود.
عمدتا بین سنین 15 تا 20 سال رخ می دهد. علت خاصی برای این بیماری شناخته نشده است ولی ممکن است که ناشی از پاسخ ایمنی غیرطبیعی باشد. این بدان معنی است که سیستم ایمنی ، دفاع بدن در برابر عفونت، اشتباه می کند و به بافت سالم حمله میکند. رایج ترین نظریه این است که سیستم ایمنی باکتری های بی ضرر داخل روده بزرگ را به عنوان یک تهدید اشتباه می گیرد و به بافت های روده بزرگ( کولون) حمله می کند و باعث التهاب آن می شود. این التهاب در مرور زمان باعث ایجاد زخم می شود.
کرون (Crohn)
بیماری کرون به عنوان آنتریت ناحیه ای نیز شناخته می شود. این بیماری اختلال التهابی دستگاه گوارش از دهان تا رکتوم می باشد. می تواند هر قسمتی از دستگاه گوارش را مبتلا کند ولی شایعترین محل ابتلا ایلئوم (آخرین بخش روده کوچک) و ابتدای کولون می باشد. بیماری همه ی لایه های غشای مخاطی را درگیر می کند. ممکن است سگمان هایی که به وسیله روده طبیعی از هم جدا شده اند نیز ملتهب شوند. میزان بروز خانوادگی 20% تا 40% است.
علل و عوامل مؤثر
- عفونت باکتریال
- واکنش های آلرژیک به غذاهای خاص
- عوامل ژنتیکی
- ایمنولوژیک
- استرس های عاطفی
علائم
علائم بیماری التهابی روده بسته به محل و شدت التهاب می تواند متفاوت باشد؛ شایع ترین علائم عبارتند از:
- اسهال
- گرفتگی شکم
- درد شکم
- تب
- خون در مدفوع
- کاهش وزن
- بی اشتهایی و از دست دادن وزن
- تهوع و استفراغ
- کسالت ، ضعف
عوارض
- خونریزی
- کم آبی شدید
- سوراخ شدن روده که خطرناکترین عارضه است
- افزایش خطر لخته شدن خون در سیاهرگ ها و شریان ها
- افزایش خطر ابتلا به سرطان روده
- پوکی استخوان
- رشد و تکامل ضعیف در کودکان و نوجوانان
- سوء تغذیه: اسهال ، درد شکم و گرفتگی ممکن است غذا خوردن برای فرد را دچار مشکل کند؛ یا روده را در جذب مواد مغذی کافی برای حفظ تغذیه دچار مشکل کند.
- کم خونی (آنمی): به دلیل کمبود آهن یا ویتامین ب 12
- فیستول: گاهی اوقات التهاب می تواند به طور کامل از طریق دیواره روده گسترش یابد و یک فیستول ایجاد کند. فیستول یک اتصال غیر معمول بین قسمت های مختلف بدن است. فیستول های نزدیک یا اطراف ناحیه مقعدی( پری آنال) شایعترین نوع هستند. در برخی موارد فیستول ممکن است عفونی شود و یک پاکت چرک آلود به نام آبسه را تشکیل دهند.
- شقاق ناحیه مقعد و پرینه:این یک پارگی کوچک در بافتی است که مقعد را می پوشاند یا در پوست اطراف مقعد که در آن عفونت می توتند رخ دهد.اغلب با حرکات دردناک روده همراه است وممکن است منجر به فیستول پره آنال شود.
- انسداد روده که معمولا عارضه اختصاصی در کرون می باشد، به این صورت که بیماری کرون ضخامت کامل دیواره روده را تحت تاثیر قرار می دهد. با گذشت زمان قسمت هایی از روده می تواند ضخیم و باریک شود، که ممکن است جریان محتویات گوارشی را مسدود کند.
- مگاکولون سمی:کولیت اولسراتیو ممکن است باعث گشاد شدن و تورم وسیع روده بزرگ شود.
تشخیص
- آزمایش مدفوع
- آزمایش خون
- کلونوسکوپی
- بیوپسی( نمونه برداری)
- CT اسکن
- MRI
درمان
اگر چه هیچ درمان قطعی برای بیماری های التهابی روده وجود ندارد اما می توان التهاب را کاهش داد و علائم را با درمان های مختلف کاهش داد.
درمان های حمایتی شامل رژیم غذایی مناسب شامل پرپروتئین و کم فیبر، خواب کافی و با کیفیت، انجام فعالیت بدنی و ورزش، مدیریت هیجانات و استرس می باشد.
استفاده منظم از داروهای تجویز شده که اغلب شامل داروهای استروئیدی، ضد التهابی، آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد اسهال و داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی در صورت نیاز می باشد.
اگر داروها التهاب را آرام نکنند به مرور زمان روده ها آسیب دیده و علائم را بدتر کرده و نیاز به جراحی را افزایش می دهد. جراحی ممکن است شامل برداشتن همه یا قسمتی از روده باشد. همچنین ممکن است برای ترمیم فیستول، تنگی، یا انسداد روده ها جراحی انجام شود.
